Τα πλεονεκτήματα της αγοράς μεταχειρισμένου λογισμικού είναι ξεκάθαρα, αλλά όταν κάποιος ακούει αυτήν την έννοια για πρώτη φορά, συχνά αμφιβάλλει για τη νομιμότητα των προϊόντων. Επιτρέψτε μας να σας ξεναγήσουμε στο νομικό υπόβαθρο του μεταχειρισμένου λογισμικού, ώστε να διαπιστώσετε και μόνοι σας ότι, εάν πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας από αυτή την άποψη.
Σημειώστε ότι όλα τα στοιχεία σε αυτήν τη σελίδα ισχύουν μόνο για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (κράτη μέλη της ΕΕ και της ΕΖΕΣ).
Τι προβλέπει ο νόμος για την πώληση μεταχειρισμένου λογισμικού;
Το καθεστώς όσον αφορά το νομικό υπόβαθρο του μεταχειρισμένου λογισμικού εξελίσσεται σταδιακά εδώ και πολύ καιρό. Τελικά είχε ως αποτέλεσμα σε μια πολύ σαφή απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) το 2012, η οποία επιβεβαίωσε ότι είναι νόμιμη η πώληση λογισμικού που προηγουμένως ανήκε σε άλλον ιδιοκτήτη.
Η απόφαση CJEU στην υπόθεση C-128/11 UsedSoft GmbH κατά Oracle International Corp. αναφέρει ότι «Δημιουργός λογισμικού δεν μπορεί να αντιταχθεί στη μεταπώληση "μεταχειρισμένων" αδειών χρήσεως προγραμμάτων του που έχουν μεταφορτωθεί από το Διαδίκτυο. Το αποκλειστικό δικαίωμα διανομής του αντιγράφου ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή το οποίο καλύπτεται από τέτοια άδεια εξαντλείται με την πρώτη πώλησή του.»
Αυτό σημαίνει ότι η πώληση «μεταχειρισμένων» και πλεοναζόντων προϊόντων λογισμικού είναι νόμιμη. Αυτή η απόφαση δημιούργησε ένα ασφαλές νομικό πλαίσιο για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξασφαλίζοντας έναν θεμιτό και υγιή ανταγωνισμό στην ευρωπαϊκή αγορά.
Η απόφαση αναφέρει επίσης ότι:
- Το αέναο λογισμικό (perpetual software) μπορεί να διακινείται ελεύθερα = το δικαίωμα κυριότητας μπορεί να μεταβιβαστεί από τον έναν αγοραστή στον άλλο.
- Τα δικαιώματα διανομής του παραγωγού εξαντλούνται κατά την πρώτη πώληση του λογισμικού. Οι πελάτες που αγόρασαν ένα πρόγραμμα υπολογιστή στην ελεύθερη αγορά έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το λογισμικό που αγόρασαν και στη συνέχεια να το πωλήσουν περαιτέρω (για παράδειγμα σε έναν μεσίτη λογισμικού όπως η Forscope), υπό την προϋπόθεση ότι θα το απεγκαταστήσουν και θα παύσουν να το χρησιμοποιούν.
- Ακόμη και αν η μεταπώληση λογισμικού απαγορεύεται ρητά από μια συμφωνία άδειας χρήσης μεταξύ του κατασκευαστή (= του κατόχου των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας) και του πρώτου αγοραστή, ο κατασκευαστής δεν μπορεί να αντιταχθεί στη μεταπώληση του εν λόγω αντιγράφου. Η συμφωνία παραχώρησης άδειας χρήσης διέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα σημεία που αντίκεινται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι άκυρα.
- Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των τρόπων διανομής. Το λογισμικό μπορεί να διανέμεται με φυσικό φορέα (π.χ. CD, DVD) ή διαδικτυακά (= ψηφιακά). Ο κάτοχος πνευματικών δικαιωμάτων δεν μπορεί να απαιτήσει αμοιβή για την περαιτέρω μεταπώληση της άδειας χρήσης λογισμικού επειδή έλαβε την αρμόζουσα αμοιβή κατά την πρώτη πώληση.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα, δείτε το νομικό ιστορικό του μεταχειρισμένου λογισμικού
Όροι για τη μεταβίβαση της κυριότητας του λογισμικού
Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε από τις παραπάνω πληροφορίες, η πώληση μεταχειρισμένου λογισμικού είναι νόμιμη. Ωστόσο, θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι η μεταβίβαση της κυριότητας εξακολουθεί να πληροί σαφώς καθορισμένους όρους.
Μόνιμα προϊόντα, χωρίς συνδρομές
Η δυνατότητα μεταβίβασης της κυριότητας δεν ισχύει για τις συνδρομές, καθώς ο αγοραστής δεν είναι ο ιδιοκτήτης του προϊόντος (το λογισμικό ενοικιάζεται μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα).
Πλήρης εξόφληση
Ο αγοραστής δεν γίνεται ιδιοκτήτης του προϊόντος λογισμικού μέχρις ότου το εξοφλήσει πλήρως.
Δεν χρησιμοποιείται από τον πρώτο ιδιοκτήτη
Ο πρώτος ιδιοκτήτης δεν παύει να είναι ιδιοκτήτης του προϊόντος λογισμικού μέχρι να το απεγκαταστήσει και να το καταστήσει άχρηστο για τον ίδιο.
Μόνο εντός της ΕΕ και του ΕΟΧ
Οι όροι μεταπώλησης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και η ΕΕ μπορεί να ελέγξει τους όρους μόνο για τα προϊόντα που πωλήθηκαν για πρώτη φορά και διακινούνται εντός της αγοράς της.
Τι θα συμβεί σε περίπτωση ελέγχου λογισμικού;
Σε περίπτωση ελέγχου λογισμικού, είναι σημαντικό να έχετε όλα τα απαραίτητα έγγραφα για τα μεταχειρισμένα προϊόντα λογισμικού που έχετε αγοράσει. Εάν δεν τα έχετε, ο οργανισμός σας αντιμετωπίζει μεγάλο κίνδυνο επιβολής προστίμου. Η εταιρεία μας παρέχει πλήρη τεκμηρίωση της ιδιοκτησίας για τα προϊόντα που προσφέρουμε (δήλωση απεγκατάστασης, τιμολόγιο και άλλα έγγραφα που απαιτούνται εκ του νόμου), καθώς και βοήθεια στον έλεγχο, εάν χρειαστεί, ώστε να μην υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας. Δεν έχουμε συναντήσει ποτέ ούτε μία περίπτωση αρνητικής απόφασης σε έλεγχο λογισμικού των προϊόντων που προσφέρουμε. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τους ελέγχους στο άρθρο μας.
Τι λένε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σχετικά με τη νομιμότητα του μεταχειρισμένου λογισμικού;
Δικαστήριο της ΕΕ: Η πώληση αδειών χρήσης μεταχειρισμένου λογισμικού είναι μια χαρά.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο λέει ότι ο κανόνας ισχύει για αντίγραφα λογισμικού τόσο σε φυσικά αποθηκευτικά μέσα όσο και σε περίπτωση λήψης τους από το Διαδίκτυο. Το δικαστήριο αναφέρει επίσης ότι μόλις μια εταιρεία λογισμικού πουλήσει "αντίγραφο ενός προγράμματος υπολογιστή", το "αποκλειστικό δικαίωμα διανομής" καταργείται, ανοίγοντας τον δρόμο για άλλες εταιρείες που θα πουλήσουν τις μεταχειρισμένες άδειες.
Αυτό σημαίνει ότι, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, οι εταιρείες λογισμικού δεν έχουν κανένα δικαίωμα να εμποδίζουν τους χρήστες να πωλούν τις ψηφιακές τους λήψεις σε άλλους. Ουσιαστικά, τα δικαιώματα του διανομέα λογισμικού να ελέγχει τη διανομή εξαντλούνται μετά την πρώτη πώληση.
Έτσι, αν κατεβάσετε ένα λογισμικό, μπορείτε να το πουλήσετε ξανά – αρκεί να διαγράψετε το αντίγραφο από τον δικό σας σκληρό δίσκο.
Το ανώτατο δικαστήριο της Ευρώπης έκρινε ότι η εμπορία «μεταχειρισμένων» αδειών λογισμικού είναι νόμιμη και ότι ο δημιουργός αυτού του λογισμικού δεν μπορεί να αντιταχθεί σε οποιαδήποτε μεταπώληση. Αυτή η απόφαση δημιουργεί προηγούμενο για την εμπορία αδειών χρήσης μεταχειρισμένου λογισμικού σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Νομικό ιστορικό του μεταχειρισμένου λογισμικού
Σε περίπτωση που θέλετε να μάθετε περισσότερα για τις σημαντικότερες δικαστικές αποφάσεις και οδηγίες της ΕΕ που επηρέασαν το καθεστώς στην αγορά μεταχειρισμένου λογισμικού, ρίξτε μια ματιά στην επισκόπηση που ακολουθεί.
Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας αποφάσισε ότι ένα πρόγραμμα υπολογιστή (έκδοση OEM), το οποίο έχει διατεθεί στην αγορά από τον κατασκευαστή ή με τη συγκατάθεσή του, μπορεί να διανεμηθεί περαιτέρω ακόμη και χωρίς το σχετικό υλικό.
– Απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της 6ης Ιουλίου 2000, υπ' αριθμ. I ZR 244/97 (στα γερμανικά)
Η Οδηγία 2001/29/ΕΚ της ΕΕ που εκδόθηκε τον Μάιο του 2001 εναρμόνισε την εξάντληση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, πάνω στην οποία βασίζεται η όλη έννοια του μεταχειρισμένου λογισμικού.
«Η πρώτη πώληση στην Κοινότητα του πρωτοτύπου του έργου ή των αντιγράφων του από τον φορέα του δικαιώματος ή με τη συναίνεσή του επιφέρει ανάλωση του δικαιώματος ελέγχου της μεταπώλησής τους στην Κοινότητα.»
– Απόσπασμα από την Οδηγία 2001/29/ΕΚ
Η αίτηση για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως που υπέβαλε το δικαστήριο Hoge Raad der Nederlanden (Κάτω Χώρες) στην υπόθεση C-41/04 Levob Verzekeringen BV, OV Bank NV κατά Staatssecretaris van Financiën, που υποβλήθηκε τον Μάιο του 2005, αναφέρει τα εξής :
«Η πρώτη πώληση ενός αντιγράφου ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή εντός της Κοινότητας από τον δικαιούχο ή με τη συγκατάθεσή του επιφέρει ανάλωση του δικαιώματος διανομής του αντιγράφου αυτού (άρθρο 4, στοιχείο γ΄, δεύτερη περίοδος, της οδηγίας 91/250). Κατά το πιο πάνω άρθρο, ο πρώτος που απέκτησε εκ συμβάσεως ένα τέτοιο αντίγραφο δύναται να μεταβιβάσει σε τρίτον την κυριότητα επί του αντιγράφου, χωρίς τη συγκατάθεση του δημιουργού. Κατά συνέπεια, ο πρώτος που απέκτησε εκ συμβάσεως ένα τέτοιο αντίγραφο μπορεί να διαθέτει το ενσώματο αγαθό ως κύριος.»
«Ο τρίτος, αν απέκτησε νόμιμα τον αρχικό υλικό φορέα του μέσου πληροφορικής, έχει και αυτός την εξουσία να χρησιμοποιεί κατά προορισμόν το πρόγραμμα που έχει εγγραφεί στον υλικό αυτόν φορέα. Απαγόρευση εκχωρήσεως του δικαιώματος χρήσεως, συμφωνηθείσα μεταξύ του κατασκευαστή και του πρώτου που απέκτησε εκ συμβάσεως το σχετικό πρόγραμμα, δεν δεσμεύει τους τρίτους.»
Το Περιφερειακό Δικαστήριο του Αμβούργου επιβεβαίωσε ότι η ανάλωση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ισχύει και για τα μεμονωμένα αντίγραφα ενός προγράμματος υπολογιστή που αποκτήθηκαν μέσω των συμφωνιών αδειοδότησης Volume της Microsoft.
– Απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου του Αμβούργου στην υπόθεση 315 O 343/06 (στα γερμανικά)
«Η πρώτη πώληση στην Κοινότητα αντιγράφου ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή από τον δικαιούχο του ή με τη συγκατάθεσή του, εξαντλεί το δικαίωμα διανομής του αντιγράφου αυτού εντός της Κοινότητας, εξαιρουμένου του δικαιώματος ελέγχου της περαιτέρω εκμίσθωσης του προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή ή αντιγράφου του.»
– Οδηγία 2009/24/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
«Δημιουργός λογισμικού δεν μπορεί να αντιταχθεί στη μεταπώληση "μεταχειρισμένων" αδειών χρήσεως προγραμμάτων του που έχουν μεταφορτωθεί από το Διαδίκτυο»
«Το αποκλειστικό δικαίωμα διανομής του αντιγράφου ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή το οποίο καλύπτεται από τέτοια άδεια εξαντλείται με την πρώτη πώλησή του»
«Επιπλέον, το δικαίωμα διανομής αναλώνεται και στην περίπτωση αντιγράφου προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, στο οποίο γίνονται διορθώσεις και βελτιώσεις μέσω ενημερώσεων από τον δικαιούχο του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας.»
«Το Δικαστήριο διευκρινίζει περαιτέρω ότι ο αρχικός αγοραστής που μεταπωλεί είτε υλικό είτε άυλο αντίγραφο προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, σε σχέση με το οποίο το δικαίωμα διανομής που είχε ο δικαιούχος αναλώθηκε, οφείλει να αχρηστεύσει κατά τη στιγμή της μεταπωλήσεως το αντίγραφο που είχε μεταφορτώσει στον δικό του υπολογιστή.»
– Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, υπόθεση C-128/11 UsedSoft GmbH κατά Oracle International Corp.
Το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε ότι οι μεμονωμένες άδειες που πωλούνται σε μεγάλες ποσότητες μέσω των καναλιών αδειοδότησης Volume (αλλά αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστές και με ανεξάρτητα δικαιώματα χρήσης) μπορούν να διαχωριστούν και να μεταπωληθούν σε διαφορετικούς αγοραστές.
– Απόφαση του Ομοσπονδιακού 11ης Δεκεμβρίου 2014, υπ' αριθμ. I ZR 8/13 (στα γερμανικά)
«Ο αρχικός αγοραστής του αντιγράφου προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή συνοδευόμενου από άδεια απεριόριστης χρήσεως δικαιούται να μεταπωλήσει το εν λόγω αντίγραφο και την άδειά του ως μεταχειρισμένα σε νέο αγοραστή.»
– Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, υπόθεση C-166/15 Aleksandrs Ranks και Jurijs Vasievics
Στην απόφασή του από τον Μάρτιο του 2016, το Γερμανικό Επιμελητήριο Δημοσίων Συμβάσεων στη Βεστφαλία αξιολόγησε μια υπόθεση στην οποία παραβιάστηκαν αρκετές βασικές αρχές των δημόσιων συμβάσεων από τον διοργανωτή του διαγωνισμού (ο οποίος απέκλεισε εκ των πραγμάτων από τη συμμετοχή προμηθευτές χρησιμοποιημένου λογισμικού). Το Επιμελητήριο, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι:
Η απαίτηση ενός συγκεκριμένου τύπου σύμβασης [SelectPlus μεταξύ της BMI και της Microsoft στην προκειμένη περίπτωση], η οποία επιτρέπει μόνο σε ορισμένους κατασκευαστές να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό, έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων, όπως ο θεμιτός ανταγωνισμός, η διαφάνεια και η ίση μεταχείριση.
Η απαίτηση του διοργανωτή του διαγωνισμού για «νέες άδειες», άρα ο αποκλεισμός των «μεταχειρισμένων αδειών», παραβιάζει ευθέως τη γερμανική νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων.
Ο προσδιορισμός συγκεκριμένης προέλευσης, προϊόντος ή τεχνολογίας απαγορεύεται από τη νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων. Ο διοργανωτής του διαγωνισμού υποχρεούται να καθορίσει το αντικείμενο της προμήθειας με ουδέτερο τρόπο ως προς το προϊόν.
Η τεχνική προδιαγραφή δεν μπορεί να αναφέρεται σε συγκεκριμένη παραγωγή (διανομή), προέλευση, μάρκα, δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, τύπο κ.λπ. εάν αυτό ευνοεί ή αποκλείει ορισμένες εταιρείες ή ορισμένα προϊόντα. Εάν το αντικείμενο της προμήθειας δεν μπορεί να περιγραφεί με επαρκή ακρίβεια και με γενικά κατανοητό τρόπο, θα πρέπει να περιλαμβάνει την προσθήκη «ή ισοδύναμο».